Türk Sinemasında Dış Göç Olgusu: Toplumsal Bellek, Kimlik ve Aidiyet

Author/s: Tekmile Ayyıldız

Year: 2023 Vol: 5 Number: 2

Abstract

Son yıllarda birçok sosyal bilim tarafından artan bir şekilde ilgi gören bellek çalışmaları, tarih, psikoloji, sosyoloji gibi birçok alanın yanı sıra sinema alanında da önemli bir yere sahiptir. Maurice Halbwachs’ın kavramsallaştırmasıyla “toplumsal bellek” konusunu 1960’lı yıllarda başlayan Türkiye’den Almanya’ya doğru olan dış göç olgusunun Türk sinemasına yansımalarının değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Bu bağlamda sinema toplumsal olayları ve olguları gerçeklikleriyle yansıtırken aynı zamanda aktarılan gerçekliğin rahatsız edici birçok unsurunu da yansıtmaktadır. Bununla birlikte toplumsal bellek açısından da sinema geçmişte yaşanan toplumsal olayların yansıtılması ve hatırlatılması açısından önemli bir yere sahiptir. Dolayısıyla bu özelliği ile sinema “toplumsal belleğin deposu” olarak nitelendirilebilir. Bu çalışmanın temel amacı ise sosyolojinin önemli konuları arasında yer alan göç olgusunun Türk sinemasına yansı- maları ile toplumsal bellek, kimlik ve aidiyet bağlamında sosyolojik bir bakış açısıyla değerlendirmektir. Çalışma kapsamında 1960’lı yıllardan itibaren Türkiye’den Almanya’ya doğru gerçekleşen dış göç olgusunu 1961-1973 “misafir işçi” dönemi ile 1980’li yıllarda ise Almanya’ya yerleşme ve göçmenlerin uyum sorunu olan dönemi temsil eden filmleri değerlendirmeyi amaçlanmaktadır. Bu seçilen filmler; Almanya Acı Vatan (1979), Kırk Metre Kare Almanya (1986) ve Otobüs (1974) filmidir. Filmlerin genel olarak konusu, dış göç olgusu ile birlikte göçmenlerin yaşadıkları birçok toplumsal, kültürel ve uyum problemleri olmaktadır. Ayrıca göçmelerin maruz kaldıkları ötekileştirme ve ayrımcılıkla birlikte yaşadıkları kimlik çatışması, yabancılaşma, yalnızlaşma gibi daha birçok problemin sinemadaki yansımaları değerlendirilmektedir

Keywords
Türk sineması, Dış göç olgusu, Toplumsal Bellek, Kimlik, Aidiyet